W poprzednim artykule omawialiśmy różne dialekty języka angielskiego, spotykane w Anglii. Ale angielski nie byłby nazywany współczesną łaciną, gdyby nie jego spektakularna ekspansja. Dlatego dziś, przybliżymy wam różne odmiany tego języka i postaramy się wyjaśnić, czym się od siebie różnią.
Obecne dane mówią o około 350 milionach ludzi, dla których angielski jest mową ojczystą a dwa razy tyle osób posługuje się nim jako drugim językiem. Ale czy wszyscy mówimy po angielsku? Czy w szkole lub na kursie zastanawialiście się jakiego angielskiego używacie?
Obecnie, angielski możemy podzielić według jego kilku odmian: amerykańskiej, brytyjskiej, australijskiej, afrykańskiej czy kanadyjskiej. Poniżej, pokrótce omówimy trzy najbardziej popularne odmiany.
British English
Podstawą odmiany brytyjskiej języka angielskiego jest tzw. RP, czyli received pronunciation. RP jest wzorowane na akcencie i wymowie Brytyjczyków z wyższych sfer. W praktyce, RP zostało zepchnięte na margines przez kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt dialektów (o których pisaliśmy ostatnio) i obecnie używane jest jedynie przez około 2% społeczeństwa. Warto pamiętać, że to właśnie brytyjski angielski leży u podstaw zarówno gramatycznego jak i leksykalnego rozwoju tego języka.
Odmiana nazywana British English jest tak naprawdę używana jedynie w Anglii. Jej odnogami są inne rodzaje angielskiego: szkocki, irlandzki i walijski. Każdy z nich jest charakterystyczny na swój sposób i w każdym z wymienionych dialektów występuje wiele zapożyczeń z języków im najbliższych, czyli celtyckiego (w szkockim angielskim), walijskiego i irlandzkiego. Co więcej, walijski angielski wyróżnia się całkowicie odrębnym od innych akcentem, a w odmianie irlandzkiej, możemy napotkać bardzo specyficzne reguły gramatyczne. Co więcej, Irish English używany jest głownie w Irlandii Północnej, a jego najbardziej rozpoznawalną cechą jest rzadkie użycie słów „tak” i „nie”. Na przykład, na pytanie Are you coming for dinner tonight?, Irlandczyk z północy odpowie powtarzając czasownik: I am, zamiast prostego Yes.
American English
Jak sama nazwa wskazuje, jest to odmiana angielskiego, którą posługują się mieszkańcy USA. Oprócz jej ogólnej formy (General American), istnieje kilkanaście odrębnych dialektów, m.in. kalifornijski, środkowo-zachodni, północny, południowy, bostoński oraz socjolektów, takich jak ebonics (potoczna nazwa dialektu afroamerykańskiego — African American Vernacular English).
Jeśli chodzi o różnice między odmianami amerykańską i brytyjską, największą da się zauważyć w wymowie i akcencie. Należy także zwrócić uwagę na pisownię niektórych wyrazów (np. amerykańskie neighbor i brytyjskie neighbour) oraz gramatykę (w amerykańskiej angielszczyźnie, czas Present Perfect jest na ogół zastępowany czasem Simple Past).
Co ciekawe, większość osób kojarzy USA z dynamicznym rozwojem i nowoczesnością, co koreluje z naszymi przekonaniami na temat amerykańskiego angielskiego. To odmiana brytyjska jest przez większość uważana za tą bardziej tradycyjną i archaiczną. Nic bardziej mylnego! American English został poniekąd „zakonserwowany” — większość wyrażeń ma ciągle taką samą formę, w jakiej została przywieziona na amerykański kontynent przez pierwszych brytyjskich kolonizatorów. Amerykański angielski jest więc bardziej zbliżony do języka używanego w czasach elżbietańskich niż współczesna mowa brytyjska.
Australian English
Australijska odmiana oparta jest w głównej mierze na angielskim brytyjskim. Oczywiście, tak jak większość języków na świecie, przez wieki ewoluowała, przyjmując naleciałości amerykańskie i zapożyczając słownictwo z języków europejskich i aborygeńskich.
Amerykanie przybywali chętnie do Australii w XIX wieku, kiedy wybuchła tam gorączka złota. To dlatego w australijskim angielskim znajdziemy obecnie wiele określeń, pochodzących z drugiej strony globu. Z kolei wpływy narzeczy aborygenów widać najbardziej w nazewnictwie miejsc oraz fauny i flory. Z języków Aborygenów pochodzą m.in. słowa kangaroo czy boomerang.
Najbardziej charakterystyczną cechą australijskiej odmiany angielskiego jest skracanie wyrazów, poprzez dodawanie końcówki –o: bizzo (business), avro (afternoon), milko (milkman), smoko (smoke break), lub końcówki –ie: Aussie (Australian), barbie (barbecue), sunnies (sunglasses).
Oprócz powyższych trzech, można wymienić jeszcze co najmniej kilka odmian angielskiego: kanadyjską, nowozelandzką, afrykańską czy języki pidżynowe, czyli grupę języków powstałą na Dalekim Wschodzie w trakcie ekspansji europejskiej w XIX wieku, której podstawą jest angielski połączony z językami lokalnymi (np. malanezyjski lub chiński angielski).
Po zapoznaniu się ze wszystkimi odmianami i dialektami języka angielskiego, można zacząć się zastanawiać, który jest najlepszy do nauki? Na to pytanie na pewno nie ma jednej odpowiedzi. Każdy może wybrać formę, jaka najbardziej mu odpowiada, o czym jednak należy pamiętać, to żeby się jej trzymać i nie mieszać dwóch różnych odmian. Jest to szczególnie ważne w pracy tłumacza: przekładany tekst nie powinien zawierać wyrażeń pisanych wymiennie brytyjskim i amerykańskim angielskim. Formy powinny być ujednolicone i dostosowane do przeznaczenia danego dokumentu.
