Kultura niskiego i wysokiego kontekstu i jej wpływ na tłumaczenie w dobie globalizacji

Ostatnia aktualizacja: 7 czerwca, 2020

W jaki sposób kontekst kulturowy może wpływać na jakość tłumaczenia i lokalizacji? Jaki jest klucz do efektywnej współpracy z zagranicznymi kontrahentami? Jak porozumiewać się z przedstawicielami innych kręgów kulturowych i na co warto zwrócić uwagę?

W dobie globalizacji skuteczna komunikacja to dla wielu międzynarodowych firm klucz do sukcesu. Jednak aby go osiągnąć, trzeba najpierw pokonać dwie główne przeszkody: barierę językową i barierę kulturową. W tej dziedzinie z pomocą markom globalnym śpieszą tłumacze i lingwiści.

Kultura i kontekst kulturowy, a tłumaczenie

Kultura to bardzo obszerne pojęcie odnoszące się do zestawu standardów, norm i reguł, z którymi człowiek zapoznaje się i które przyswaja podczas procesu socjalizacji, czyli integracji ze społeczeństwem. Badacze przyrównują to zjawisko do góry lodowej, u podstaw której leży rozległa sieć wzajemnych powiązań, zwieńczona komunikacyjnym wierzchołkiem – językiem. To właśnie język stanowi cechę wspólną wszystkich kultur na świecie i odpowiada za możliwość porozumienia się bez względu na jego uwarunkowania społeczne. Każdy naród, nacja, grupa etniczna wypracowując określony sposób komunikacji konstruuje własną unikalną tożsamość, której elementy często nie znajdują odpowiedników na obcym gruncie. Z oczywistych względów przekłada się to na proces tłumaczeniowy.

Jedna z najbardziej znanych hipotez dotyczących translatoryki, prawo relatywizmu językowego, głosi, że używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia jego użytkowników. A skoro język stanowi nieodłączną część kultury, można śmiało stwierdzić, że to właśnie kontekst kulturowy gra pierwsze skrzypce w procesie tłumaczenia, a więc również komunikacji między przedstawicielami różnych obszarów cywilizacyjnych.

Kultura niskiego i wysokiego kontekstuKultura niskiego i wysokiego kontekstu

Zgodnie z badaniami amerykańskiego antropologa i etnologa Edwarda T. Halla, twórcy stosunkowo nowej dziedziny nauki, jaką stanowi komunikacja międzykulturowa, pojęcie kultury jako takiej jest tożsame z komunikowaniem się, wobec czego skuteczne porozumiewanie się z obcokrajowcami jest uwarunkowane znajomością ich kultury. Badacz opracował również teorię podziału kultury na dwie kategorie – kulturę niskiego i wysokiego kontekstu. Kultura niskiego kontekstu charakteryzuje się niższym stopniem ceremonialności w relacjach międzyludzkich i większą prostotą przekazu werbalnego. Innymi słowy przedstawiciele kultury niskiego kontekstu komunikują się bardziej bezpośrednio, wykładając „kawę na ławę”. Do kultur niskiego kontekstu zalicza się między innymi kraje Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Kulturę wysokiego kontekstu wyróżnia przede wszystkim duże przywiązanie do informacji wynikających z kontekstu, a istotną część komunikacji stanowią komunikaty niewerbalne. Aby zrozumieć przedstawiciela kultury wysokiego kontekstu, trzeba czytać między wierszami i znać społeczne normy oraz formy używanego języka. Do kultur wysokiego kontekstu zalicza się między innymi kultury krajów Azji i Bliskiego Wschodu.

Wpływ kontekstu kulturowego na tłumaczenie

W praktyce kontekst kulturowy bezpośrednio przekłada się na proces tłumaczenia, niejednokrotnie mocno go utrudniając. Znajduje to swoje odbicie szczególnie w przypadkach, gdy od wyniku rozmowy lub spotkania dużo zależy, np. podczas negocjacji lub rozmów dyplomatycznych prowadzonych w kuluarach. Do najbardziej znanych przykładów należy tu choćby konfrontacja rosyjskich przedsiębiorców reprezentujących kulturę wysokiego kontekstu z przedstawicielami amerykańskiego biznesu, uosabiającego kulturę niskiego kontekstu. Kultura biznesowa podczas spotkań w interesach skrajnie różni się w obu tych przypadkach – Amerykanie prowadzą negocjacje podczas oficjalnej części spotkania, natomiast Rosjanie ważne decyzje podejmują dopiero w części nieoficjalnej, na przykład podczas suto zakrapianej kolacji.

Wpływ kontekstu kulturowego na tłumaczenie

Prowadzi to do niezręcznej sytuacji, w której amerykańscy biznesmeni czują się zignorowani przed rosyjskich partnerów w pierwszej połowie rozmowy, zaś rosyjscy – zlekceważeni przez Amerykanów, którzy nie mają w zwyczaju negocjować warunków międzynarodowych umów czy fuzji podczas nieformalnych wyjść.

O tym, jak duży wpływ kultura może mieć na tłumaczenia biznesowe z pewnością nie trzeba przekonywać także tłumaczy biorących udział w negocjacjach z chińskimi biznesmenami, podczas których bardzo ważne jest przestrzeganie zasad związanych z hierarchią. Potraktowanie chińskiego przedsiębiorcy w sposób, który koliduje z jego miejscem w drabinie hierarchii służbowej może zniszczyć natychmiast wszelkie relacje i raz na zawsze przekreślić jakiekolwiek interesy.

Kontekst kulturowy ma ogromny wpływ nie tylko na jakość tłumaczenia, lecz przede wszystkim na jego skuteczność, która decyduje o sukcesie lub porażce w zakresie nawiązania współpracy z zagranicznymi kontrahentami. Porozumiewając się z przedstawicielami innych obszarów cywilizacyjnych warto zwrócić uwagę przede wszystkim na to, czy reprezentują oni kulturę niskiego, czy wysokiego kontekstu i dostosować się do panujących reguł. Taka wiedza i jej umiejętne wykorzystanie w procesie tłumaczeniowym są gwarancją porozumienia na poziomie globalnym.

Źródła:

https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2013/10/wymiary-kultury/

https://arunachalpl.wordpress.com/2016/08/19/w-kulturze-wysokiego-kontekstu/

https://www.granicenauki.pl/uniwersalny-jezyk-27644

https://chiny24.com/chiny-subiektywnie/jak-nie-obrazic-chinczyka-czyli-o-chinskiej-etykiecie-biznesowej

Powiązane wpisy

Summa Linguae korzysta z plików cookie dla lepszego rozumienia sposobu korzystania ze strony internetowej. Dalsze korzystanie z tej strony internetowej jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na politykę cookies.

Więcej