Mówiąc o języku chińskim, większość z nas ma prawdopodobnie na myśli język mandaryński. Jest to bowiem najbardziej rozpowszechniona odmiana tego narzecza, narzucona poniekąd obywatelom przez władze centralne. Gdzie więc szukać „prawdziwego” języka chińskiego i czy w ogóle o takim możemy mówić?
Chiński jest nie tyle językiem, co zbiorem narzeczy, należących do językowej grupy sino-tybetańskiej. W Chinach, podobnie jak w krajach arabskich, występuje dyglosja, czyli rozbieżność między językiem mówionym a oficjalnym. Urzędowym językiem Chińskiej Republiki Ludowej, Singapuru i Tajwanu jest standardowy język chiński, oparty na mandaryńskim. Większość tekstów pisana jest w tym języku, natomiast czytana i wymawiana w lokalnych dialektach. Standardowy chiński uczony jest w szkołach i używa się go w przestrzeni publicznej. Co jest wspólne dla całego kraju to pismo chińskie — jednak czytane jest ono z innym akcentem i wymową w różnych regionach.
Dyglosja ma swoje konsekwencje. Większość programów telewizyjnych (produkowanych i publikowanych w standardowym chińskim) posiada dodatkowo napisy w lokalnym języku. Powodem takiego rozwiązania są bardzo duże różnice w wymowie między różnymi regionalnymi językami.
Polityka a język
Sytuacja polityczna ChRL odbija się także na rzeczywistości lingwistycznej w kraju. Skutkiem działań rządzących było zdegradowanie poszczególnych języków chińskich do poziomu dialektów i wprowadzenie jednego, standardowego języka chińskiego (mandaryńskiego). Jest on oparty na kantońskim, jednak nie jest z nim tożsamy. Sam język mandaryński wykształcił się jeszcze w czasach Cesarstwa Chińskiego i był powszechnie używany przez ówczesnych urzędników (mandarynów — stąd jego nazwa).
Wspólną mowę (bo tak brzmi tłumaczenie oficjalnej nazwy: Pŭtōnghuà) wprowadzono w roku 1956. Ten krok miał na celu podkreślenie polityki wewnętrznej Chin i doprowadzenie do zunifikowania podzielonego etnicznie i kulturowo kraju. Celem władz była eliminacja lokalnych języków, co udało się jedynie do pewnego stopnia — na pewno jednak nie na taką skalę, na jaką oczekiwały tego władze ChRL. Wraz z językami miały wymrzeć podziały kulturowe Chin, co miało zminimalizować ryzyko fragmentacji kraju i ewentualnych rewolt.
Różnorodność ma się dobrze
Jak już zostało wspomniane, w życiu codziennym, Chińczycy posługują się językiem/dialektem charakterystycznym dla danego miejsca i na razie nic nie wskazuje, żeby język standardowy używany był także w chińskich domach. Istnieje 7 głównych grup języków chińskich, z czego każda dzieli się jeszcze na co najmniej kilka odmian regionalnych. Na infografice dołączonej do tego artykułu, możecie dowiedzieć się czegoś o każdej z grup.
