Jaką rolę w dobie pandemii może odgrywać tłumaczenie odkryć naukowych? Ile zależy od dobrego tłumaczenia i jakie reperkusje może pociągać za sobą każdy błąd? I co wspólnego ma tłumacz prac naukowych z Supermanem, Spidermanem, Wonder Woman i innymi superbohaterami?
W dobie pandemii oraz kolejnych zagrożeń epidemiologicznych, globalnego ocieplenia oraz innych problemów, z którymi mierzy się ludzkość, popularyzacja nauki oraz tłumaczenia naukowe stają się coraz ważniejsze. To właśnie teraz możliwość przetłumaczenia na wiele języków wyników badań naukowych potrafi decydować o zdrowiu i życiu ludzi na całym świecie.
Rola nauki w dobie pandemii
W dobie pandemii nauka i badania naukowa grają ogromnie ważną rolę. To w dużej mierze od sprawnej pracy naukowców zależy ograniczenie zasięgu choroby i przywrócenie społecznego ładu. Jednak, chociaż język angielski wciąż pozostaje językiem dominującym w świecie nauki, nie wszyscy specjaliści płynnie się nim posługują. Przetłumaczenie wyników prac na inne języki znacząco zwiększy liczbę osób, które będą w stanie się z nimi zapoznać, a nawet kontynuować i pogłębić, co pozwoli szybciej rozwiązać problem. W końcu nauka to praca zespołowa, a teraz bardziej niż kiedykolwiek zależy nam wszystkim na czasie. Większy dostęp do najnowszych wiadomości oznacza większe prawdopodobieństwo szybkiego i sprawnego opanowania pandemii.
Szeroki i kompleksowy dostęp do wyników badań spełnia także jeden z podstawowych postulatów nauki – czyli popularyzacji wiedzy. Im szerszy dostęp, tym większe prawdopodobieństwo, że wartościowe z perspektywy świata nauki odkrycia czy badania naukowe, zostaną rozpowszechnione za pomocą środków masowego przekazu.
Tłumaczenie przełamujące bariery
Nie od dziś wiadomo, że osoby, które nie posługują się językiem angielskim, mają ograniczony dostęp do informacji naukowych. Pomagając zwalczyć te ograniczenia, stwarzamy możliwość przełamania bariery językowej, a tym samym przecieramy nowe szlaki najtęższym naukowym umysłom świata, dając im narzędzia do walki z pandemią. Choć wiele osób twierdzi, iż ze względu na różnice kulturowe dokładne przekazanie treści w innym języku nie jest możliwe, w wyniku czego przekład artykułu naukowego lub wyników badań może być nierzetelny, warto pamiętać, że nowa wersja językowa może spowodować replikację wyjściowych badań, a tym samym z dozą dużego prawdopodobieństwa potwierdzić lub odrzucić sugerowane wnioski.
Prostota, która ratuje życie
Odkrycia naukowe i najnowsze badania interesują nie tylko naukowców, ale i zwykłych ludzi, którzy z informacyjnego szumu starają się wyłowić ważne dla ich i dla ich rodzin wiadomości. Profesjonalni tłumacze zajmujący się przekładem naukowym podkreślają, jak ważna jest odpowiednia konstrukcja pracy naukowej, stawiająca na maksymalną prostotę. I choć naukowcom może spędzać to sen z powiek, dla „zwykłych ludzi” jest to niezbędne, ponieważ bez odpowiedniego zaplecza naukowego, zrozumienie specyficznego branżowego żargonu jest praktycznie niemożliwe. W sukurs idą im tłumacze, którzy konsultując się z autorami prac, nierzadko dokonują swoistej syntezy ich treści, umożliwiając jej zrozumienie znacznie szerszej grupie odbiorców. Przecież w komunikacji ważne jest nie tylko wysłuchanie drugiej strony, ale także zrozumienie jej argumentów! Dzięki przekładom prac naukowych treść ich wyników nie tylko jest w stanie dotrzeć do większej liczby osób, lecz także naprawdę do nich przemówić.
Najbardziej wymagający rodzaj tłumaczeń
Tłumaczenia naukowe to bez wątpienia jeden z najbardziej wymagających rodzajów tłumaczenia. Chociaż baza terminologiczna w najpopularniejszych językach, takich jak angielski, niemiecki, francuski, czy rosyjski, jest naprawdę dobrze rozwinięta, w przypadku języków, którymi posługuje się mniej osób, znalezienie odpowiedniego ekwiwalentu w dalszym ciągu stanowić może problem. Dlatego właśnie od tłumaczy naukowych wymaga się specjalistycznej wiedzy z dziedziny, w której tłumaczą. A gra toczy się o wysoką stawkę! Nawet najmniejszy błąd może zasiać w czytelniku ziarno nieufności i postawić rzetelność całych badań pod znakiem zapytania.
Przykładem tego, jak jeden błąd w tłumaczeniu może okazać się brzemienny w skutkach jest przekład pracy naukowej na temat pozyskiwania komórek macierzystych plemników ze szpiku kostnego na język arabski. W tym języku „szpik kostny” tłumaczony jest również jako „mózg kostny”, co poniekąd wyjaśnia „zabawne” przejęzyczenie dziennikarza, który w swoim artykule, zasugerował, że według najnowszych doniesień ze świata nauki, kobiety nie będą dłużej potrzebowały mężczyzn do rozmnażania się, ponieważ mogą same wyhodować plemniki z… kości swoich mózgów.
Na tym przykładzie jednoznacznie widać, że tłumacze specjalizujący się w przekładzie prac naukowych to tak naprawdę superbohaterowie. Z jednej strony grono odbiorców pilnie śledzi każdy ich krok, bezlitośnie wyłapując nawet drobne błędy, z drugiej, na ich barkach spoczywa ogromna odpowiedzialność za zdrowie i życie ludzi. Jednak pomimo tych nieprzyjaznych okoliczności, dźwigają swój ciężar bez narzekania i każdego dnia wyłamują kolejne zamknięte drzwi świata nauki. Bo w końcu cóż może dawać większą satysfakcję, niż dążenie do zmiany świata na lepsze.
